“Quả chuối to có hình dáng đẹp, dài và hơi cong. Khi chín có vỏ mỏng, màu vàng tươi. Thịt quả có màu vàng sánh, dẻo, ngọt và có mùi thơm đặc trưng”. Đó là những nét đặc trưng của chuối Laba, một đặc sản của tỉnh Lâm Đồng được nhiều người biết đến từ hơn nửa thế kỷ qua. Thế nhưng, đến nay chuối Laba này vẫn chưa có thương hiệu.

Những năm 20 của thế kỷ trước, những người dân đi mở đất ở vùng Nam Tây nguyên đã mang theo nhiều giống chuối để trồng ở vùng La Ba, xã Phú Sơn, nay thuộc huyện Lâm Hà, Lâm Đồng. Với những điều kiện thuận lợi về khí hậu, đất đai, độ cao… trong nhiều giống chuối được trồng ở vùng này, nhóm giống chuối già (già hương ) đã có những hương vị và phẩm chất đặc trưng được nhiều người ưa thích với tên gọi chuối Laba.

Vào thời cao điểm, ở Lâm Đồng có trên 100 ha trồng chuối Laba tại các huyện Lâm Hà, Đức Trọng, Đơn Dương. Từ chỗ chuối Laba chỉ được trồng ở góc vườn, ven hàng rào, đã có rất nhiều mô hình trồng chuối chuyên canh có quy mô từ 0,5 đến 2 ha, đạt hiệu quả kinh tế cao so với nhiều loại cây trồng khác.

Như anh Ha Ai, người dân tộc Churu ở thôn Suối Thông A2, xã Đạ Ròn, huyện Đơn Dương trồng 0,9 ha chuối Laba, bình quân mỗi năm thu được từ 50-60 triệu đồng, cao gấp 7-8 lần so với trồng bắp.

Ông Nguyễn Văn Phú ở xã Lạc Nghiệp, huyện Đơn Dương - người vừa đoạt giải nhất hội thi tuyển chọn giống chuối Laba của tỉnh Lâm Đồng – cho biết chuối Laba rất dễ trồng, công chăm sóc ít nhưng cho thu hoạch quanh năm. Bình quân mỗi kg chuối bán tại vườn 3.000 đồng, mỗi buồng chuối bán được khoảng 130.000 đồng, cho thu nhập khoảng 100 triệu đồng/ha/năm.

Tuy nhiên, do ít được quan tâm chăm sóc nên hiện nay giống chuối Laba đã trở nên già cỗi, thoái hóa… khiến năng suất và chất lượng loại chuối này giảm nghiêm trọng. Diện tích chuối Laba chính hiệu ở Lâm Đồng hiện tại chỉ còn khoảng 20-30% so với những năm trước, số còn lại là các giống chuối già lùn, già cui.

Điều nguy hiểm là các loại chuối này được tiêu thụ trên thị trường cũng dưới tên gọi là “chuối Laba –Lâm Đồng”. Thương hiệu chuối Laba chưa kịp xây dựng đang bị xâm hại nghiêm trọng và có nguy cơ bị mất gốc.

Những tháng cuối năm này, người yêu thích chuối Laba đã rất vui khi được biết chính quyền tỉnh Lâm Đồng triển khai dự án “nghiên cứu phục tráng và phát triển giống chuối đặc sản Laba” nhằm khôi phục, đăng ký nhãn hiệu hàng hóa, tìm kiếm thị trường tiêu thụ trong nước và xuất khẩu loại chuối quý này.

Trước đó, một tiến sĩ ở trường Đại học Khoa học - Tự nhiên TPHCM cũng đã nghiên cứu thành công việc nhân giống chuối Laba bằng phương pháp cấy mô theo đơn đặt hàng của một doanh nghiệp ở Đà Lạt.

Không chỉ người dân ở Lâm Đồng, mà rất nhiều người tiêu dùng ở khắp nơi đang trông đợi sớm được thưởng thức sản phẩm chuối chính hiệu Laba như vốn có từ hơn 50 năm trước.